Niektóre sytuacje prawne mogą stać się przedmiotem oceny w postępowaniu zarówno cywilnym, jak i karnym. Czy orzeczenie wydane przez sąd cywilny ma jakikolwiek wpływ na treść ostatecznego rozstrzygnięcia w sprawie karnej?
Zasady respektowania orzeczeń sądów karnych i cywilnych
Wyrok sądowy to orzeczenie w pełnie merytoryczne, wydawane na podstawie istniejącego w momencie zakończenia rozprawy stanu rzeczy. Jego treść jest zgodna z obiektywną prawdą, ustaloną w oparciu o obowiązujące prawo. W celu poznania faktów istotnych dla rozstrzygnięcia danej sprawy, poszczególne organy zobowiązane są do poczynienia własnych ustaleń. Sąd nie może opierać rozstrzygnięcia wyłącznie na ustaleniach dokonanych przez inny organ procesowy. W ostateczności wyrok końcowy może być podobny, jeżeli w toku sprawy zostaną przeprowadzone takie same dowody i będą z nich wynikały zbieżne informacje. Sąd musi jednak dokonać oceny we własnym zakresie, aby ustalenia dokonane przez inny organ były dla niego wiążące i miały wpływ na wyrok.
Wyrok karny a postępowanie cywilne
Kwestia respektowania orzeczeń sądów działa w obie strony. Ustalenia prawomocnego wyroku skazującego za popełnienie przestępstwa w postępowaniu karnym pozostają wiążące w postępowaniu opartym o prawo cywilne. W przypadku postępowania cywilnego sąd wiąże nie tylko sam wyrok dowodzący popełnienie zabronionego czynu, ale również pozostałe ustalenia dotyczące ustalonego stanu faktycznego, włącznie z okolicznościami popełnienia danego przestępstwa. Pozwala to na znaczne ułatwienie przebiegu postępowania w oparciu o prawo cywilne, ponieważ nie zachodzi w takiej sytuacji konieczność wszczynania kolejnego postępowania dowodowego.
Wyrok cywilny a postępowanie w oparciu o prawo karne
W przypadku uznawania orzeczeń sądów cywilnych w postępowaniu karnym, zasada ich respektowania wygląda nieco inaczej. Sąd reprezentujący prawo karne powinien samodzielnie rozstrzygać zagadnienia prawne i faktyczne, więc teoretycznie nie jest w żadnym stopniu związany rozstrzygnięciami innych organów. Zgodnie z art. 8 §2 kodeksu postępowania karnego, prawomocne rozstrzygnięcia kształtujące prawo oraz ich stosunek prawny pozostają jednak w takiej sytuacji wiążące. Moc ustaleń dokonanych w danym wyroku cywilnym nie przesądza więc o treści rozstrzygnięcia w procesie karnym. Nierzadko wyrok cywilny wpływa na orzeczenie karne, na przykład w przypadku wznowienia postępowania. Wówczas możliwe jest zażądanie wznowienia na podstawie wyroku uzyskanego w wyniku zasądzonego przestępstwa.